13. เตวิชฺชสุตฺตวณฺณนา

[518] เอวํ โลหิจฺจสุตฺตํ สํวณฺเณตฺวา อิทานิ เตวิชฺชสุตฺตํ สํวณฺเณนฺโต ยถานุปุพฺพํ สํวณฺณโนกาสสฺส ปตฺตภาวํ วิภาเวตุํ, โลหิจฺจสุตฺตสฺสานนฺตรํ สงฺคีตสฺส สุตฺตสฺส เตวิชฺชสุตฺตภาวํ วา ปกาเสตุํ ‘‘เอวํ เม สุตํ…เป.… โกสเลสูติ เตวิชฺชสุตฺต’’นฺติ อาหฯ นามนฺติ นามมตฺตํฯ ทิสาวาจีสทฺทโต ปยุชฺชมาโน เอนสทฺโท อทุรตฺเถ อิจฺฉิโต, ตปฺปโยเคน จ ปญฺจมิยตฺเถ สามิวจนํ, ตสฺมา ‘‘อุตฺตเรนา’’ติ ปเทน อทูรตฺถโชตนํ, ปญฺจมิยตฺเถ จ สามิวจนํ ทสฺเสตุํ ‘‘มนสากฏโต อวิทูเร อุตฺตรปสฺเส’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ทิสาวาจีสทฺทโต ปญฺจมีวจนสฺส อทูรตฺถโชตนโต อทูรตฺถํ ทสฺเสตุํ เอนสทฺเทน เอวํ วุตฺต’’นฺติ เกจิ, สตฺตมิยตฺเถ เจตํ ตติยาวจนํ ‘‘ปุพฺเพน คามํ รมณีย’’นฺติอาทีสุ วิยฯ ‘‘อกฺขรจินฺตกา ปน เอน-สทฺทโยเค อวธิวาจินิ ปเท อุปโยควจนํ อิจฺฉนฺติ, อตฺโถ ปน สามิวเสเนว อิจฺฉิโต, ตสฺมา อิธ สามิวจนวเสเนว วุตฺต’’นฺติ (ที. นิ. ฏี. 1.518) อยํ อาจริยมติฯ ตรุณอมฺพรุกฺขสณฺเฑติ ตรุณมฺพรุกฺขสมูเหฯ รุกฺขสมุทายสฺส หิ วนสมญฺญาฯ

[519] กุลจาริตฺตาทิสมฺปตฺติยาติ เอตฺถ อาทิสทฺเทน มนฺตชฺเฌนาภิรูปตาทิสมฺปตฺติํ สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ เทเส, กุเล วาฯ เต นิวาสฏฺฐาเนน วิเสเสนฺโต ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิมาหฯ มนฺตสชฺฌายกรณตฺถนฺติ อาถพฺพณมนฺตานํ สชฺฌายกรณตฺถํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อญฺเญสํ พหูนํ ปเวสนํ นิวาเรตฺวา’’ติฯ นทีตีเรติ อจิรวติยา นทิยา ตีเรฯ